ISI ALARM DEVRESİ (SOĞUKTA ÇALIŞAN DEVRE) (23)

DENEYİN AMACI: Transistörlü anahtarlama devrelerinden ısı alârm devresini çizmek, uygulama bilgi ve becerisini kazanmak.

TEORİK BİLGİLER       : Isı alarm devreleri, ısı yükseldiğinde ya da düştüğünde çalışan uyarma devreleridir. Devrenin kurulabilmesi için ısı değişimini algılayacak elemanlara ihtiyaç vardır

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN

ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

     NTC ‘nin yapısı gereği soğuk ortamda iç direnci yüksektir. Bu nedenle Tr1 ‘in beyzine gelen IB1 akımı, NTC ‘nin akıma büyük direnç göstermesinden dolayı sıfıra yakın bir değerde bulunur. Bu akım Tr1 ‘i iletime geçirmeye yeterli olmadığından, Tr1 bu anda kesimdedir. Tr2, R3 ve R4 dirençleri üzerinden + I_B2 akımını beyz ucundan alacağı için iletime geçerek lâmbanın yanmasına neden olur.

   NTC sıcak ortamda iken iç direnci düşer ve akıma karşı göstereceği zorluk azalarak büyük bir akım geçişine izin verir. Bu durumda, + I_B1 akımı artarak Tr1 ‘i kesim durumundan iletim durumuna geçirir. Kolektör-emiter direnci sıfıra yaklaşan Tr1 ‘in kolektör ucunda, emiterden gelen (-) potansiyel olması nedeniyle, Tr2 ‘nin beyzine gelen I_B2 akım değeri azalıp negatif (-) değere düşerek Tr2 ‘yi kesime götürür ve lâmba söner.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1. Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.

2. Bread - Board üzerine devreyi kurunuz.

3. Devrenin doğruluğunu kontrol ediniz.

4. Öğretmeniniz denetiminde devreye enerji veriniz.

5. Ortam sıcaklığında lâmbanın yanıp yanmadığını kontrol ediniz ve gerekli ölçmeleri yaparak tabloya kaydediniz.

6. NTC 'yi ısıtarak lambanın durumunu gözleyiniz ve gerekli ölçmeleri yaparak tabloya kaydediniz.

7. Devredeki NTC yerine PTC bağlayarak soğuk ve sıcak durumdaki lâmbanın durumunu gözleyiniz.

8. Enerjiyi keserek devreyi dikkatlice sökünüz.

9. Bu temrine ait soruları cevaplandırınız.

SORULAR                    :

1. Devredeki Tr1 ve Tr2 transistörlerinin görevini yazınız.

ISI ALARM DEVRESİ (SICAKTA ÇALIŞAN DEVRE) (22)

DENEYİN AMACI: Transistörlü anahtarlama devrelerinden ısı alârm devresini çizmek, uygulama bilgi ve becerisini kazanmak.

TEORİK BİLGİLER       : Isı alarm devreleri, ısı yükseldiğinde ya da düştüğünde çalışan uyarma devreleridir. Devrenin kurulabilmesi için ısı değişimini algılayacak elemanlara ihtiyaç vardır

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI: 

DENEYDE KULLANILAN

ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

     Besleme kaynağından (+12 V) gelen akım, R1 direnci üzerinden NTC ile R2 ‘nin birleştiği noktaya gelir. NTC ’nin sıcak olduğu anda iç direnci azalır ve Tr1 transistörünün beyz ucuna negatif (-) potansiyeli geleceğinden sıfırlanan I_B1 akımı, Tr1 transistörünü kesime götürür. Bu anda Tr1 ’in kolektör-emiter direnci maksimum değere ulaşır. Tr2 transistörünün beyzine R3 ve R4 dirençlerinden geçen bir + akım geleceği için Tr2 transistörü iletime geçer ve lâmba yanar.

    NTC ‘nin soğuk olduğu ortamda ise NTC ‘nin iç direnci yüksek olacağı için R1 ve R2 dirençleri üzerinden geçen IB akımı, Tr1 ’in beyz ucuna giderek Tr1 transistörünü iletime geçirir. Bu durumda kolektör - emiter direnci azalan Tr1 ’in kolektör gerilimi negatif potansiyel seviyesine iner. Bu anda R3 direncinin üst ucu + , alt ucu - gerilim potansiyeline ulaşır. Sonuçta Tr2 ’nin beyz potansiyelinin negatif seviyeye düşmesi ve bunun etkisi ile beyz akımının + iken - değere inmesiyle, Tr2 transistörü kesime gider ve lâmba söner.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1. Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.

2. Bread - Board üzerine devreyi kurunuz.

3. Devrenin doğruluğunu kontrol ediniz.

4. Öğretmeniniz denetiminde devreye enerji veriniz.

5. Ortam sıcaklığında lâmbanın yanıp yanmadığını kontrol ediniz ve gerekli ölçmeleri yaparak tabloya kaydediniz.

6. NTC 'yi ısıtarak lambanın durumunu gözleyiniz ve gerekli ölçmeleri yaparak tabloya kaydediniz.

7. Devredeki NTC yerine PTC bağlayarak soğuk ve sıcak durumdaki lâmbanın durumunu gözleyiniz.

8. Enerjiyi keserek devreyi dikkatlice sökünüz.

9. Bu temrine ait soruları cevaplandırınız.

SORULAR                    :

1. NTC 'nin özelliği nedir?

2. Devrede NTC yerine PTC kullanılması, devrenin çalışmasını nasıl etkiler? 

ISI SENSÖR ve TRANSDÜSERLERİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ (21)

DENEYİN AMACI         : PTC, NTC ve Termokupulların AVOmetre ile sağlamlık kontrolünü yapmak.

TEORİK BİLGİLER       : Elektronik devrelerle sıcaklık kontrolü yapabilmek, ortam sıcaklığını belirlemek, alıcıları yüksek sıcaklıktan korumak vb. gibi amaçlar için ısı sensör ve transdüserleri kullanılır.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-NTC, PTC, Termokupl

2-AVOmetre

3-Mum

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- PTC’ yi Şekilde görüldüğü ohmmetreye bağlayınız. İlk olarak oda sıcaklığında PTC’ nin üzerinde yazılı değeri okumanız gerekiyor. Daha sonra mum veya benzeri bir araç ile ısıttığınızda direnci yükseliyor ise PTC sağlamdır. Bunun dışında bir durum gerçekleşiyor ise PTC arızalıdır.

2-NTC’ yi Şekilde görüldüğü ohmmetreye bağlayınız. İlk olarak oda sıcaklığında NTC’ nin üzerinde yazılı değeri okumanız gerekiyor. Daha sonra mum veya benzeri bir araç ile ısıttığınızda direnci azalıyor ise NTC sağlamdır. Bunun dışında bir durum gerçekleşiyor ise NTC arızalıdır.

3-Avometre milivolt (örneğin;200mV.) kademesine alınız. Termokuplun uçlarına avometrenin prop uçlarına sabitleyiniz. Termokuplun ucu havya ya da çakmakla ısıtılır. Avometrenin ekranında gerilim değişimi olup olmadığı gözlenir. Gerilim değişimi varsa termokupl sağlamdır.

4-Ölçtüğünüz değerleri tabloya kaydederek uygulamaya son veriniz.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1- Sensör ve Transdüser kavramlarını açıklayınız.

2- Termistör nedir? Çeşitleri nelerdir?

3- PTC, NTC ve Termokuplu tanımlayınız.

TRİYAK İLE LAMBA KARARTMA DEVRESİ (İKİ AYRI LAMBALI) (20)

DENEYİN AMACI         : Lamba karartma devresini incelemek. TEORİK BİLGİLER       : Lamba karartma devreleri, diyaklar yardımı ile faz kaydırma prensibinden yararlanılarak düzenlenen devrelerdir. Bu devreler tiyatro, sinema, düğün salonu ve evlerde kullanılabilir. İki ayrı lamba veya lamba gurubunu kontrol edebilir. Devrede kullanılan triyak, yükün çekeceği akıma göre seçilir.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER: 1-Bread Board 2-AVOmetre 3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar DEVRENİN ÇALIŞMASI           :        Devreye enerji uygulandığında her iki kondansatör de boş olduğundan triyakların her ikisi de kesimdedir. Kondansatörler R1 direnci ve P1 potansiyometresi üzerinden şarj olmaya başlar. Potansiyometrenin orta ucunun bulunduğu konuma, kondansatörlerden hangisi yakın ise o kondansatör daha çabuk şarj olur. Potansiyometrenin orta ucunun bulunduğu konuma C1 kondansatörünün yakın olduğunu kabul edelim.         Bu durumda C1, R1 ve P1 potansiyometresi üzerinden daha çabuk şarj olur. Uçlarındaki gerilim + alternansın başında diyak ateşleme gerilimine ulaşacağından, D1 diyağı iletken olur. Th1 triyağı alternansın başında iletime gider. Bu durumda bi­rinci yük çalıştığı halde C2 kondansatörü uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaşmadığı için ikinci yük çalışmaz.       Alternansın sonuna doğru C2 kondansatörü de şarj olur, uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaştığından D2 diyağı ve Th2 triyağı iletken olur. Böylece ikinci yük de çalışır.       Birinci yükten uzun süreli akım geçeceği için lamba parlak yanar. İkinci yükten ise alternansın sonuna doğru akım geçmeye başlayacağından geçen akımın efektif değeri küçük olur. Bu nedenle lamba sönük yanar. Alternans sonunda her iki triyak da yalıtkan olur. Başlayan yeni alternansta aynı olaylar C1 ve C2 ters yönde şarj olacak şekilde tekrarlanır. Potansiyometre ters yönde çevrildiğinde C1' in şarj süresi uzayıp C2' nin şarj süresi kısalacağı için yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı ikinci lamba parlak birinci lamba sönük yanar. DENEYİN YAPILIŞI                  :

1-AVO metre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.

2-Devreyi Bread Board üzerine kurunuz.

3-Devreye enerji uygulayıp, lambaların parlaklığını gözleyiniz.

4-Potansiyometreyi saat ibresi yönünde çeviriniz. Lambaların parlaklığını gözleyiniz.

5-Potansiyometreyi saat ibresinin tersi yönünde çeviriniz. Lambaların parlaklığını gözleyiniz.

SORULAR                    : 1-C1 kondansatörü kısa devre olursa devre nasıl çalışır? 2-C1 kondansatörü kısa devre olursa devre nasıl çalışır? 3-Diyaklar kısa devre olursa devre nasıl çalışır? 4-Devredeki triyakların yerine tristör bağlanırsa devre nasıl çalışır?

TRİYAK İLE LAMBA KARARTMA DEVRESİ (19)

DENEYİN AMACI         : Triyak ile lâmba karartma devresini çizme ve uygulama bilgi ve becerisini kazanmak.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

       Triyak ile yapılan lâmba karartma (Dimmer) devresi, lâmbanın parlaklığını kontrol eder. Alternatif akımın pozitif ve negatif palslerinin düşey olarak kıyılması, dolayısıyla alternatif akımın etkin değerinin değiştirilmesiyle kontrol işlemi yapılır.P1 potansiyometresi ayarlanarak lâmbanın parlaklığı azaltılır veya çoğaltılır. Potansiyometrenin en küçük direnç değerinde lâmba parlak yanar, en büyük direnç değerinde lâmba söner.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1. Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.

2. Bread - Board üzerine devreyi kurunuz.

3. Devrenin doğruluğunu kontrol ediniz.

4. Öğretmeniniz denetiminde devreye enerji veriniz.

5. P1 potansiyometresini en küçük ve en büyük direnç değerine ayarlayarak, lâmbanın parlaklığının değiştiğini gözleyiniz.

6. Potansiyometrenin en büyük, orta ve en küçük direnç değerlerinde A noktasındaki gerilim değerini, alternatif akım voltmetresi ile ölçünüz.

7. Lâmba parlak durumda iken triyak uçlarındaki gerilimi ölçünüz.

8. Lâmba sönük durumda iken triyak uçlarındaki gerilimi ölçünüz.

9. Enerjiyi keserek devreyi dikkatlice sökünüz.

10. Bu temrine ait soruları cevaplandırınız.

SORULAR                    :

1. Devredeki lâmba açık devre (Kopuk) ise triyak iletime geçer mi? Nedenini açıklayınız.

2. Diyak kısa devre olursa, devrenin çalışmasını nasıl etkiler?

3. Lâmba karartma devresinin nerelerde ve hangi tip lâmbalarda kullanıldığını yazınız.

TRİYAK’ IN DİYAK İLE TETİKLENMESİ (18)

DENEYİN AMACI         : Triyak’ ın diyak ile tetiklenmesini incelemek.

TEORİK BİLGİLER       : Triyağın diyak ile tetiklenmesi ekonomik olması, basit olması ve kararlı çalışması nedeniyle en yaygın kullanılan tetikleme yöntemidir. Diyağın ateşleme geriliminin yüksek olması nedeniyle geniş faz açısıyla güç kontrolü yapılabilir.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

4-Osilaskop

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

       Devreye enerji uygulandığında triyak uçlarında değeri pozitif veya negatif maksimuma doğru yükselen bir gerilim görülür. Ancak C1 kondansatörü boş olduğundan dolayı diyak yalıtkandır ve geyt tetiklenmez. Bu yüzden tiryak ve yükten akım geçmez.

      C1 kondansatörü R1 ve P1 üzerinden şarj olur. Uçlarındaki gerilim, diyak ateşleme gerilimine ulaştığında diyak, dolayısıyla geyt tetiklemesi alan triyak iletken olur. Triyak ve yük üzerinden geçen akım yükün çalışmasını sağlar. Alternansın sonunda triyak kesime gider. İkinci alternansta C1 ter yönde şarj olur. Yukarıda anlatılan olaylar tekrarlanır. Potansiyometrenin konumu değiştirilerek C1 uçlarındaki gerilimin diyak ateşleme gerilimine çıkma süresi ayarlanabilir. Bu şekilde triyaktan akım geçme süresi değiştirilerek yük kontrolü sağlanır.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.

2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.

3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.

4- P1 potansiyometresinin konumunu değiştiriniz. Lamba parlaklığındaki değişimi gözleyiniz.

5- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1-C1 kondansatörü kısa devre olursa lamba yanar mı? Neden?

2-C1 kondansatörü açık devre olursa lamba yanar mı? Neden?

3-R2 direnci açık devre olursa lamba yanar mı? Neden?

4-S1 anahtarına seri bir diyot bağlanırsa lambanın parlaklığı değişir mi? Neden?

TRİYAK’ IN AC GEYT GERİLİMİ İLE R DİRENCİ ÜZERİNDEN TETİKLENMESİ (17)

DENEYİN AMACI         : Triyak’ ın AC geyt gerilimi ile R direnci üzerinden tetiklenmesini incelemek.

TEORİK BİLGİLER       : Bu yöntem Triyakların AC geyt gerilimi ile doğrudan açma/kapama anahtarı olarak kullanıldığı yerlerde tercih edilir.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:,

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

       S1 anahtarı açık olduğu sürece geyt polarması alamayan triyak, yalıtkandır. S1 anahtarı kapatıldığında triyağın geytine pozitif alternanslarda pozitif, negatif alternanslarda ise negatif gerilim gelecek ve triyak iletken olacaktır. Bu her iki alternansta da akım geçecek ve yük çalışacaktır.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.

2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.

3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.

4-S1 anahtarını açınız. Lambanın söndüğünü gözleyiniz.

5-DC güç kaynağı uçlarını ters çevirip aynı işlemleri tekrarlayınız. Sonuçların aynı olduğunu gözleyiniz.

5- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.,

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1-R direnci kısa devre edilirse ne olur?

2-R direnci açık devre edilirse ne olur?

3-R direncine seri bir diyot bağlanırsa lambanın parlaklığında bir değişme olur mu?

4-S1 anahtarı kapalı iken yük kısa devre edilirse ne olur?

TRİYAK’ IN DC GEYT GERİLİMİ İLE TETİKLENMESi (16)

DENEYİN AMACI         : Triyak’ ın DC geyt gerilimi ile tetiklenmesini incelemek.

TEORİK BİLGİLER       : Triyakların DC geyt gerilimi ile tetiklenmesi, AC gerilimde çalışan yükün; DC gerilimle kumanda edileceği yerlerde kullanılır.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Güç Kaynağı

4-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

       S1 anahtarı açıkken geyt tetiklemesi alamayan triyak, yalıtkandır. S1 anahtarı kapatıldığında G-A1 arasından akan geyt akımı, triyağı AC’ nin her iki alternansının başında iletken yapar. Bu durumda hem triyaktan hemde yükten bir akım geçişi olur. S1 anahtarı açıldığında ise ilk alternansın hemen sonunda triyak kesime gider. DC güç kaynağı ters çevrildiğinde de triyak aynı çalışma özelliği gösterir.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.

2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.

3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.

4-S1 anahtarını açınız. Lambanın söndüğünü gözleyiniz.

5- DC güç kaynağı uçlarını ters çevirip aynı işlemleri tekrarlayınız. Sonuçların aynı olduğunu gözleyiniz.

6- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1-Triyak yerine tristör takıldığında lamba neden sönük yanar?

2-G-A1 arası kısa devre edilirse triyak iletken olur mu?

3-R1 kısa devre olursa ne olur?

4-S1 anahtarı yerine hangi elemanlar bağlanabilir?

TRİYAK’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ ve UÇLARININ TESBİTİ (15)

DENEYİN AMACI         : Triyak’ ın AVOmetre ile sağlamlık kontrolünü yapar ve uçlarının bulunmasını bilir.

TEORİK BİLGİLER       : Triyak iki adet tristörün birbirine ters olarak paralel bağlanmasıyla oluşan elektronik devre elemanıdır. Çift yönlü akım geçirir.

Tablo incelendiğinde Geyt’ e A2 ile aynı polarite de gerilim uygulandığında en iyi verim alınmaktadır. Triyak’ ın iletime geçebilmesi için A2 — A1 arasına DC gerilim uygulandığında geyt ucunun kısa süreli bir kez tetiklenmesi yeterlidir.

    Triyak ölçümünde Analog ölçü aleti kullanılması tercih edilir. Ölçüm sırasında A2 — A1 arası iki yönlü çok yüksek direnç gösterir. (ölçü aletinin ibresi sapmaz). A ile G arası ise iki yönlü düşük direnç gösterir. Örnek ölçüm tablosu aşağıda verilmiştir.

Tablodaki verilere göre A1 - G arası iki yönlü 150 Ω direnç göstermiştir. Diğer uçlar kendi arasında ölçüldüğünde çok yüksek direnç ölçülmüştür.(Ölçü aleti değer göstermemiştir) Tablodaki ölçüm sonucuna göre değer göstermeyen uçlar dışındaki uç A2’dir. Diğer uçlardan biri A1 ve diğeri G 'dir. Ancak hangisinin A1 ya da G olduğu belli değildir. Bu uçların kesin tespiti kataloglardan ya da ölçü aleti ile deneme yanılma yoluyla bulunur.

Triyak ‘ın salamlık kontrolü: Analog AVOmetre ohm kademesine alınır. Ölçü aletinin bir ucu A2’ye diğer ucu A1’e tutulur. Bu durumda ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılıp açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. düşük direnç gösterir. Hatta kısa devre gibi olur. ( Eğer Triyak iletime geçmediyse geriye kalan diğer uç A1 olarak kabul edilerek işlem tekrarlanır).

Ölçü aleti uçları değiştirilerek A2 - A1’e tekrar tutulur. Ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılarak açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. Bu durumda triyak iletime geçmiştir. Uçlardan birinin teması kesilip tekrar aynı yere değdirildiğinde triyak’ ın iletkenliği sona erer. Çünkü akım kesilmiştir.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Triyak ( TIC206, BT134 )

2-Analog AVOmetre

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1- Ölçeceğiniz triyak’ ın bacaklarını rasgele numaralandırınız. Şeklini Tablo- 1 ‘in yanına çiziniz.

2- Analog AVOmetreyi ohm konumuna (örneğin xl kademesine ) alınız.

3- Tablo- 1 ‘i dolduracak şekilde ayakları karşılıklı olarak ölçünüz, tabloya kaydediniz.

4- Tablodaki değerlere göre triyakın ayak isimlerini tablonun altına yazınız. (Tabloya göre A2 ucu kesin; diğerlerinden hangisinin G veya A1 olduğu tahminidir)

5- Belirlediğiniz ayaklara göre ohmmetrenin eksi probu triyak’ ın A1’ine. (+) probu A2’sine tutunuz. Ohmmetre bir değer göstermeyecektir. A2 ile G arası bir an için kısa devre yapıp, açınız. Triyak iletime geçecek ve ohmmetre uçları kısa devre gibi değer gösterecektir. ( Eğer triyak iletime geçmediyse A1 ile G ters olabilir. A ile G uçlarını değiştiriniz. İşlemi tekrarlayınız. Triyak yine iletime geçmiyor ise tetikleme akımı yetersiz geliyordur. Bu durumda ölçü aletinin pilini yenileyiniz veya ölçü aleti kademesini kontrol ederek xl kademesinde değilse xl kademesine alınız)

6- Ohmmetrenin artı probunu A1’ e; eksi probunu A2’ye temas ettirerek. A2 - G arasını kısa süreli kısa devre yapınız. Triyak’ ın iletime geçtiğini görünüz.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1- AC gerilimde kullanılan triyak yerine tristör takılırsa devre nasıl etkilenir?

2- Doğrultma devresinde kullanılan tristör yerine triyak kullanılırsa devre nasıl etkilenir?

3- Sağlamlık kontrolü sırasında ölçmekte olduğunuz sağlam eleman tek yönlü tetikleniyorsa yorumunuz nasıl olur?

4- Tristör ile triyak arasındaki farklar nelerdir?

5- Triyak uçlarına AC gerilim uygulandığında geyt ucunu bir kez tetiklemek yeterlimidir? Neden?

DİYAK İLE YAPILAN OSİLATÖR DEVRESİ UYGULAMASI (14)

DENEYİN AMACI         : Diyak ile yapılan osilatör devresini incelemek.

TEORİK BİLGİLER       : Diyak kısaca iki yönlü tetikleme elemanıdır. Birbirine ters yönde seri bağlanmış iki adet 33 V zener diyota eşdeğer elemandır. 33 V a kadar üzerinden akım geçirmez. Uçlarındaki gerilim 33 V’ un üzerine çıktığında iletken olur. Diyaklar bu özelliğinden dolayı triyak ve tristörlerin tetiklenmesinde bu elemanların geytlerine seri olarak bağlanır.

DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:

DENEYDE KULLANILAN ALETLER:

1-Bread Board

2-AVOmetre

3-Güç kaynağı

4-Osilaskop

5-Devre Şemasında belirtilen elemanlar

DEVRENİN ÇALIŞMASI           :

      S1 anahtarı kapatıldığında C1 kondansatörü P1 üzerinden şarj olmaya başlar. C1 uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaştığı anda diyak iletken olur. C1 kondansatörü diyak üzerinden deşarj olmaya başlar. Deşarj anında C1 uçlarındaki gerilim diyak ateşleme geriliminin % 75'ine düşünce diyak yalıtkan olur. C1 kondan­satörü yeniden şarj olmaya başlar ve aynı olaylar tekrarlanır.

DENEYİN YAPILIŞI                  :

1-AVO metre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.

2-Devreyi Bread Board üzerine kurunuz.

3-Osilaskobu Ç1-Şase arasına bağlayınız.

4-Potansiyometreyi maksimum konumuna alıp Ç1(Diyak Girişi)-Şase arasındaki sinyali göz­leyiniz.

5-Potansiyometreyi minimum konumuna alıp Ç1(Diyak Girişi)-Şase arasındaki sinyali gözleyiniz.

6-Osilaskobu Ç2 (Diyak Çıkışı)-Şase arasına bağlayınız.

7-Potansiyometrenin maksimum ve minimum konumları için Ç2(Diyak Çıkışı)-Şase arasın­daki sinyali gözleyiniz.

8-Ölçüm tablosundaki ölçümleri yapınız.

GÖZLEM TABLOSU                 :

SORULAR                    :

1-C1 açık devre olursa Ç1 ve Ç2 çıkışlarındaki dalga şekilleri nasıl olur?

2- C1 kısa devre olursa Ç1 ve Ç2 çıkışlarındaki dalga şekilleri nasıl olur?

DİYAK İLE ÇALIŞAN FLÂŞÖR DEVRESİ (13)

DENEYİN AMACI         : Diyak ile çalışan devreleri kurup çalıştırmak ve bu konuda bilgi ve beceri kazanmak. DENEY BAĞLANTI ŞEMASI: DENEYDE KULLANILAN ALETLER: 1-Bread Board 2-AVOmetre 3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar DEVRENİN ÇALIŞMASI           :       Flaşör devresinde C kondansatörü 1 K’lık direnç üzerinden şarj olur. C kondansatörü uçlarındaki gerilim 32 Volt olduğunda diyak iletken olur LED yanar. D1 diyodu negatif gerilimlere karşı korumak için konulmuştur. LED’ in yanma süresi 1 K’ lık direncin ve kondansatörün değeri değiştirilerek ayarlanabilir. DENEYİN YAPILIŞI                  : 1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz. 2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz. 3- Devreye enerji veriniz. 4- Led’ in durumunu gözlemleyiniz.