Regülatör devresinin çıkışındaki (R4 ve R5’ten sonraki kısım ve ayrıca devrede pratik olsun ve ayarlaması kolay olsun diye R4 ve R5 arasına potansiyometre kullanılmıştır) herhangi bir değişiklikte örneğin çıkıştaki akım artınca aynı oranda R4 ve R5 üzerine düşen akımda azalacaktır. Bu akımın azalması demek Q1 transistörü tarafından kolektör akımının azalması anlamına gelmektedir. Böylece R1 tarafından gelen akım Q1’in Ic akımı ile Q2’nin Ib akımının toplamı olduğu için ( IR1 = Ic1 + Ib1) ve IR1 değişmediğinden Ib1 (Q2’nin beyz akımı) artacaktır. Bu da Q2’nin kolektör akımının öncekinden daha fazla akım akmaya başlayacaktır. Ve buna darlington olarak bağlanan bir Q3 transistör ile de kazanç arttırılır. Kol akımı belirli bir seviyeden büyük olduğu için yüksek akım çekebilen Q4 transistörü Q3’ ye darlington olarak bağlanır ve ilk öncelik devreden çekilecek maksimum akım değerinin bu transistorün maksimum geçirebileceği kollektör akımından küçük olmalıdır (BD239 seçildi ve Q7’de aynı ). Diğer transistörler anahtarlama olarak kullanıldığı için ve ana kol akımı yolu üzerinde bağlı olmadığı için standar bir transistör seçildi ( BC237 seçtim).Bu devrede regülatör çıkışında elde etmek istediğimiz gerilimin 2 veya 3 ‘te biri gerilimde zener kullanılmaktadır ( üstüde olabilir çünkü öncedende bahsettiğim gibi potansiyometre ile bu hassasiyet sağlanacaktır.
R1’i büyük bir değerde direnç seçeriz ki çıkışı etkilememeli ,R1 üzerinden geçen akım sadece Q1 transistörünün kolektör akımının artması yada azalmasına bağlı olarak Q2 transistörünün beyz akımının artmasına yada azalmasına neden olmaktadır. Yani burada çıkış kontrolü yapılmaktadır. R1 = 1M ohm olarak seçtim.
R2 direncinin bulunması;
R2 = (Vo – Vz) / Izmax= (11V – 5.1V) / 20mA = 295 ohm
R4 + R5= Vo / Izmax = 11V / 20mA = 550 ohm,toplamda böyle olmak üzere istediğimiz değer direnç seçeriz. Ben 2 tane 22 ohm bağladım ve ortalarına bir potansiyometre koydum , potansiyometrenin orta ucunu direk transistörün emiterine bağladım.Ardından potansiyometre ile oynayıp direnci ayarlayarak çıkışı belirledim.
Opamp için gerilim bölücü dirençler tamamen kullandığımız NTC değerine bağlıdır. Çünkü NTC ısınıp direnci düştüğü an ona bağlı dirence düşen gerilim artmış olacaktır , böylece opamp’ın “-“ gerilimi “+” ‘dan büyük olacağı için çıkış –Vcc olacaktır. –Vcc olarak ben şaseye bağladım opamp için. Bu da transistörü süremez ve devre otomatik olarak belirli bir sıcaklıkta kesilmiş olur.
Opamp olarak 741 opampı kullanıldı.
R12 direncinin bulunması; R12= (Vo – Vd – Vpil) / Işarj olarak hesaplandı ve 100ohm olarak bulundu. Tabiki gücünü yüksek aldım ki herhangi bir ısınma yapıp yanmasın diye.
En sondaki diyodun görevi ise pil şarj olduktan sonra deşarj olmasını engellemek amacıyla diyodun katodu pilin “+” sana bağlanır.
Malzeme Listesi
R1 M ohm
R2 =155 ohm
R3 + R4 = 550 ohm
R6 (NTC)= 4.7K ohm
R7= 2.2K ohm
R8 = R9 = 10K ohm
Q1 = Q2=Q3 = BC237
Q4=Q5= BD239
D1=5.1V zener
D2=1N4001
741 opamp
Devrenin diğer kısmı için (hesaplamalar ders defterinde mevcuttur);
R10=1M ohm
R11= 100 ohm
R12+R13= 255 ohm
R14 (NTC)= 4.7K ohm
R15=2.2K ohm
R16=R17=10K ohm
Q6=Q7=Q8=BC237
Q9=Q10= BD239
